Góra Chełmska w Koszalinie
Góra Chełmska w Koszalinie to miejsce, gdzie mieści się ciekawe Sanktuarium Matki Bożej Potrzykroć Przedziwnej. Podczas wykopalisk odnaleziono tutaj pozostałości po cmentarzu z czasów średniowiecza oraz kaplicy, która w przeszłości była celem pielgrzymek. Znajduje się tutaj wieża widokowa, zbudowana z czerwonej cegły, z której widać Bałtyk. Krzyżanka jest najwyższym wzniesieniem masywu góry Chełmskiej.
Góra Chełmska w Koszalinie jest najwyższym (ok. 137 m n.p.m.) wzniesieniem na całym Pomorzu.
Ma bogatą historię religijną, która sięga sięga wczesnego średniowiecza (VIII w.). Wówczas, jako wyróżniające się wysokością wzniesienie, była miejscem sprawowania pogańskiego kultu Pomorzan. Ten jej charakter przetrwał i rozwinął się w czasach chrześcijańskich.
Góra Chełmska stała się głośnym i sławnym miejscem odpustowym i pątniczym (od XIV ? XV w. Ściągały do niej pielgrzymki z całego Pomorza, a także z ówczesnej chrześcijańskiej Europy. Tu pielgrzymowała i miała objawienia bł. Dorota z Mątowów Wielkich.
Ruch pątniczy był szczególnie nasilony w XV w., mówi o tym m.in. cmentarz na Górze, na którym ? pośród wielu innych ? odkryto groby pielgrzymie.
Pamięć o jej bogatej przeszłości jest żywa do dziś. Po drugiej wojnie światowej i włączeniu ziem Pomorza Środkowego do Polski w 1945 roku, wielu mieszkańców Koszalina zaczęło odszukiwać i gromadzić starannie ślady mówiące o historii miasta i Góry Chełmskiej.
W latach 1959-62 przeprowadzono prace archeologiczne na górze i dokonano nowych odkryć.
Góra Chełmska rozdziela Równinę Słupską od Równiny Białogardzkiej. Wał morenowy obejmuje wschodnią część miasta Koszalina. Jest oddalona od Morza Bałtyckiego o 8 km w linii prostej.
Z centralnej części Góry Chełmskiej spływa w kierunku północno-wschodnim strumień Grodna, który uchodzi do rzeki Unieści.
U jej podnóża po stronie północnej przebiega droga krajowa nr 6 z Koszalina do Słupska. W południowej części biegnie droga wojewódzka nr 206 (ul. Zwycięstwa). Przez centralną część wału przechodzi ul. Słupska z osiedla Jedliny do wsi Kłos.
Połączenie sezonowe z centrum Koszalina umożliwiają autobusy komunikacji miejskiej (linia nr 23). Ponadto, wierzchołek można osiągnąć idąc około 40 minut terenami rekreacyjnymi spod stadionu Gwardii na osiedlu Przylesie.